به گزارش خبرگزاری «حوزه»، بیش از یک ماه است که از اکران نخستین فیلم سینمایی شاخص ترین کمدی ساز تلویزیون ایران می گذرد و در این مدت گرچه "ساعت 5 عصر" در هفته نخست و به ویژه روز اول اکران توانست رکورد فروش افتتاحیه یک فیلم در سینمای کشور را به نام خود به ثبت برساند اما در ادامه مسیر اکران تا حدودی فروش خیره کننده اش اُفت پیدا کرد تا به احتمال زیاد دست پخت ِمهران مدیری در مدیوم سینما نتواند به پای فروش 20 میلیاردی فیلم هایی چون" نهنگ عنبر" برسد.

در این مدت سی و چند روزه در رسانه های رسمی و به خصوص فضای مجازی، نقدها و البته تعریف های بسیاری نسبت به این اثر منتشر شده، اما آن چه مشخص است این که چه طرفداران این فیلم و چه منتقدان سرسخت آن باید به یک نکته مهم توجه داشته باشند و آن هم این که "ساعت 5 عصر" را نه باید شاهکار کمدی ساز خلاق تلویزیون دانست و نه اثری فاجعه بار که مایه آبروریزی فردی چون مهران مدیری شده است!

در "ساعت 5 عصر" همان گونه که برخی منتقدان به درستی گفته اند ما با یک کمدی سیاه روبرو هستیم که اشاراتی روشن و مستقیم به شرایط روز جامعه دارد و با پرتاب کردن یک انسان به جامعه پارادوکسیکالی که به نوعی وصف حال جامعه امروز ماست، نقدهایی صریح به این وضعیت می کند، هر چند که اگر این نقد به شکل غیرمستقیم و با ضرباهنگی بهتر صورت می گرفت بی شک نتیجه بهتری به دست می آمد.

به دیگر سخن، مدیری می بایست در ارایه فرم مطلوب خود وسواس و دقت بیشتری به خرج می داد چه آن که اساساً در مواجه اوليه با يک اثر, این فرم است که مخاطب را به اثر جذب مي کند ، ضمن آن که همین فرم، موضوع، سوژه و پيام را به محتوا تبديل مي سازد، به خصوص در سينما که در یک کلمه فیلمساز به دنبال قصه گویی به روايت تصوير است توجه به این مهم می تواند هم به غنای اثر کمک کرده و هم باعث ایجاد جذابیت لازم برای مخاطبان گردد.

از این نکته هم نباید غافل شد که عدم استفاده مدیری از بازیگران گیشه پسند از یک سو و نیز نوع روایت خاص داستان نشان می دهد که کارگردان به دنبال یک اثر پرفروش به هر قیمت نبوده است، چه آن که تا اینجای کار که "ساعت 5 عصر" بیش از 8 میلیارد تومان در گیشه فروش داشته نیز این مساله ربط مستقیمی به محبوبیت شخص مهران مدیری داشته تا خود فیلم و جذابیت های آن.

از دیگر سو در بررسی بخش هایی از این فیلم باید گفت که 15 دقیقه ابتدایی بسیار شبیه سریال های تلویزیونی خود مدیری است که البته توام با چاشنی کشداربودن آن هم برای نمایش بر روی پرده عظیم سینما شده است که این نقیصه به تدریج در ادامه فیلم کمتر می شود به خصوص این که فیلمبرداری حرفه ای کاربلدی چون "محمود کلاری" در قاب بندی های تصویری جذاب به این اثر تا حدودی این ضعف را جبران کرده است.

در قسمت هایی از فیلم نیز البته کارگردان نتوانسته ریتم جذاب یک اثر سینمایی را خلق کند ، ضمن آن که همچون بسیاری از فیلم های دیگر سینمای ایران، این اثر نیز از ناحیه فیلمنامه ضربه دیده است چه آن که فیلمنامه منطق روایی مستحکم و قابل دفاعی ندارد و در ترسیم بحران ها و موقعیت های رخ داده برای شخص اول فیلم به مشکل برمی خورد؛ ضمن آن که پخمه نشان دادن چنین شخصی که وکیل هم است و قاعدتاً باید انسان رِند و زرنگی باشد، برای مخاطب تا حدودی غیرقابل باور جلوه می کند.

البته در برخی صحنه ها مثل مراسم عزاداری در بهشت زهرا یا همهمه و شلوغی مترو و نیز حمام رفتن مهرداد پرهام با بازی سیامک انصاری ، موقعیت های کمیک خوبی رخ می دهد که با واکنش نشاط انگیز مخاطبان سالن های سینمایی نیز مواجه می شود اما در کل باید گفت که "ساعت 5 عصر" ، اثری به سان فیلم هایی از جنس " خوب ، بد ، جلف" ، "گشت ارشاد" و یا "نهنگ عنبر" نیست که از همان ابتدا فتح گیشه را دنبال می کنند و بس.

به دیگر سخن مهران مدیری خواسته در اولین فیلم سینمایی اش ، نقدهای جدی به سبک زندگی و رفتار اجتماعی بسیاری از ما ایرانیان داشته باشد ، هر چند که باورپذیرنبودن موقعیت ها به این اثرگذاری تا حدودی خدشه وارد کرده اما اجمالاً تلاش او قابل توجه و بلکه قابل احترام است.

برخی منتقدان شاخص سینمای ایران نیز به این موضوع اشاره کرده اند که مدیری کوشیده با تولید و نمایش این فیلم ذائقه مخاطبِ آسان پسند را تغییر دهد و در این بین حتی ریسک ریزش مخاطب را هم به جان خریده است.

در پاسخ به این نوع نگاه و تحلیل باید گفت که اولاً تغییر ذائقه آن هم در عرصه های فرهنگی به سهولت امکان پذیر نیست و ثانیاً هم این که هنرمندی یک فیلمساز به این است که با شناخت درست نیاز و ذائقه مخاطبان امروز جامعه ، اثری بسازد که در عرصه کمدی حرف هایی برای گفتن داشته و در عین حال بدون لودگی و تحقیر و تحمیقِ مخاطب، پیام خود را برساند.

در این بخش به نظر می رسد که مدیری صادقانه تر از بسیاری از مدعیان کمدی سازی در سینمای امروز کشور عمل کرده ، هر چند که همان طور که گفته شد، این فیلم اساساً یک کمدی سیاه به شمار می رود و نه آن نوع کمدی مرسوم این روزهای پرده نقره ای.

سید محمد مهدی موسوی